Ekonomiści tej szkoły, tacy jak Ludwig von Mises, wskazują na rolę stóp procentowych jako ceny kapitału w kierowaniu decyzjami inwestycyjnymi. Kanonicznej dla szkoły austriackiej analizy kryzysu dokonał Murray Rothbard w książce Wielki kryzys w Ameryce14. Czarny czwartek – 24 października 1929 roku, dzień, w którym ceny akcji notowanych na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych (ang. New York Stock Exchange) gwałtownie spadły, co obecnie uznawane jest za jeden z objawów rozpoczynającego się wielkiego kryzysu. Amerykański kryzys hipoteczny szybko przeniósł się na kontynent europejski na skutek zaangażowania banków europejskich w proces sekurytyzacji. Rynek obligacji sekurytyzowanych i strukturyzowanych instrumentów kredytowych załamał się. Instytucje finansowe posiadające trudno zbywalne papiery sekurytyzowane w związku ze spadkiem popytu nie były w stanie dokonać sprzedaży swoich aktywów.

Kryzys hipoteczny

Czarny czwartek, nastąpił krach, indeks akcji Dow Jones spadł aż o 11%7. Na kolejnych Forex Broker CMC Markets – Ocena 2022, informacje, recenzje klientów sesjach giełdowych indeksy giełdowe kontynuowały spadki, w czarny wtorek indeks stracił 12%7. Indeks Dow Jones spadł z poziomu 300 punktów 23 października 1929 do 41 punktów w czerwcu 1932, czyli stracił 90% wartości7. Magnat miedzi z Montany, F. Augustus Heinze, jego bratOtto i bankier z Wall Street Charles W. Morse starali się manipulować cenąakcji United Copper.

1. Zwolennicy teorii efektywności rynku uważają, że u podstaw krachu leżą racjonalne przyczyny, gdyż uczestnicy rynku działają racjonalnie i podejmują świadome decyzje.
2. Wszyscy trzej autorzy manewru byli powiązani zkilkoma ważnymi bankami.
3. W II kwartale 2009 PKB Polski wyrównany sezonowo wzrósł o 0,5% w porównaniu z I kwartałem 2009 i był o 1,4% wyższy w porównaniu do II kwartału 200833.
4. Spowodowało to największy jednodniowy spadek indeksów akcji od 21 lat.

Od czego rozpoczął się wielki kryzys gospodarczy w 1929 roku?

Tradycyjnie przyjmuje się, iż kryzys ujawnił się w Stanach Zjednoczonych, po tzw. Czarnym czwartku (a według niektórych źródeł już kilka miesięcy wcześniej), czyli po tzw. Skutkiem kryzysu była też utrata pracy przez miliony ludzi – w USA bezrobocie sięgnęło, według dostępnych danych, 1/3 siły roboczej. Spadek produkcji przemysłowej sięgnął w niektórych krajach 50% (Polska, USA), a szczególnie silnie odczuło kryzys rolnictwo. Wolumen handlu światowego zmalał z 3 mld (ówczesnych) dolarów w 1929 do mniej niż 1 mld w 19332. Ekonomiści szkoły austriackiej tacy jak Peter Schiff wskazują, że mechanizmy powstania kryzysu były analogiczne do tych z lat 20.

W ciągu dnia obrócono 13 milionami akcji, a w ciągu następnych kilku Alexander Elder-pełna biografia, książki i szkolenia wideo liczba ta doszła do 30 milionów. Inwestorzy stracili wszystko, a ci, którzy wzięli kredyty, zbankrutowali. Dłużników było tak wielu, że banki utraciły dużą część wkładów ludności.

Banki udzieliły wielu kredytów pod zastaw przewartościowanych akcji. Za pożyczki inwestorzy kupowali kolejne akcje i bańka coraz bardziej się nadymała. Wiele spółek, których akcje notowały ogromny wzrost, było w rzeczywistości nic niewartych i prowadziło niepewne interesy. W następstwie bankructwa Lehman Brothers oraz zagrożenia upadłością kolejnych amerykańskich i europejskich banków, doszło w kolejnych tygodniach do kryzysu zaufania na rynku międzybankowym.

Globalny kryzys finansowy

Lamont – według późniejszych relacji – cały czas stał przy oknie i z 20 JP Morgan dodaje metryki ESG do platformy danych w całej branży handlowej z RepRisk piętra patrzył na milczący tłum pięciu tysięcy ludzi, którzy chcieli się dostać do budynku giełdy. Doprowadziło to do impasu, w którym firmy nie spełniały oczekiwań, akcjonariusze zdali sobie sprawę, że być może lepiej byłoby przeanalizować wszystkie dane, a także brak nowych inwestorów chętnych do płacenia za akcje, które stały się bardzo drogie. Drugi poważny kryzys giełdowy w historii miał miejsce w marcu 2000 roku. Była to bańka spekulacyjna związana z nowymi technologiami informatycznymi. Krach z 29 roku, znany również jako krach na Wall Street, był prawdopodobnie pierwszym krachem giełdowym w historii i miał miejsce dokładnie w 1929 roku.

W całym 2008 wzrost gospodarczy strefy euro wyniósł tylko 0,8%37. Spadki PKB w dwóch kolejnych kwartałach oznaczały wejście „eurolandu” w najgorszą od początków swojego istnienia recesję38. Prezydent Bill Clinton naciskał na możliwość rozszerzenia kredytobiorców hipotecznych o osoby mniej zarabiające4.

Wobec takiego obrotu sprawy Fed, kierowany od lutego 2006 przez Bena Bernanke, w 2007 obniżył gwałtownie stopy procentowe do poziomu 2%. Miało to na celu obniżenie obciążeń kredytowych i wpompowanie w rynek taniego pieniądza. Wielki kryzys gospodarczy z 1929 roku, znany jako Wielka Depresja, był globalnym kryzysem ekonomicznym. Spowodował masowe bezrobocie, bankructwa przedsiębiorstw, spadek produkcji przemysłowej i upadek handlu międzynarodowego. Czarny Czwartek był kulminacją długotrwałej zwyżki cen akcji na giełdzie, która trwała przez większość lat 20.

Według raportu OECD, na dodatnie tempo wzrostu polskiego PKB wpłynęły też m.in. Dobre wykorzystanie funduszy unijnych oraz inwestycje prowadzone w ramach przygotowań do Euro 201236. Alan Greenspan przekonywał, że nie ma bańki spekulacyjnej, a wzrost cen nieruchomości odzwierciedla wzrost całej gospodarki amerykańskiej.

Część inwestorów stosowała mechanizm dźwigni finansowej, czyli kupowała akcje na kredyt. Dawało to możliwość większych zysków, ale jednocześnie zwiększało ryzyko w razie spadków, zmuszało inwestorów do sprzedaży akcji w razie, gdy ich kurs spadł poniżej pewnego poziomu. W 1929 Amerykanie pożyczyli aż 9 mld dolarów na zakup akcji5. W Stanach Zjednoczonych krach na giełdzie spowodował ograniczenie akcji kredytowej przez banki. Spadek konsumpcji pociągnął za sobą spadek cen (deflacja), co doprowadziło do fali bankructw przedsiębiorstw8.

Kryzys został pogłębiony przez wybuch bankructw wielu banków i przedsiębiorstw, które nie były w stanie spłacić swoich długów. Krach giełdowy, panika giełdowa, szok giełdowy – nagły, gwałtowny spadek kursów akcji większości spółek notowanych na giełdzie. Krach spowodowany jest nagłym pogorszeniem nastrojów inwestorów prowadzącym do paniki i nagłej wyprzedaży walorów. W kolejnych miesiącach sytuacja się tylko pogarszała poprzez wpłynięcie na całą gospodarkę. Bezrobocie w USA wzrosło do 25%, pensje obcięto średnio o 42%.

Jak powstała giełda papierów wartościowych?

Z drugiej nie była możliwa bez specyficznego podejścia dopieniądza i gospodarki. W systemie kapitalistycznym pieniądz jest oparty nadługu publicznym, a ceny reguluje podaż i popyt. W ocenie instytutu European Reform nie wnosi on jednak nic nowego w porównaniu do wcześniejszych „miękkich” sankcji z Paktu Stabilności i Wzrostu44. Sprzedaż detaliczna w grudniu 2008 spadła o 2,4%, a w styczniu 2009 o 2,2% (rok do roku)39. W pierwszym kwartale 2009 PKB strefy euro zmniejszył się o 2,5%40.